Noldor (Üçüncü Çağ sürgünlük Quenya) veya Ñoldor (daha eski ve Amanya Quenya) Aman'a gelen elflerin ikinci klanıydı. El sanatları konusunda oldukça yetenekliydiler ve Sürgün'den sonra İnsanlara aktardıkları çok fazla bilgi edindiler. Kralları aslen Finwë idi, ancak Morgoth tarafından öldürüldü. Başlarına geçen oğlu Fëanor, babasının intikamını almak için mücevherlerini çalan Morgoth'a karşı Orta Dünya'da savaştı. Noldor'un Morgoth'a karşı savaşı, Birinci Çağ öykülerinin bir çoğunu kapsar.
Tarih[]
Efsaneye göre, klan Cuiviénen'de uyanan ikinci elf Tata tarafından kuruldu. Onunla eşi Tatië ve 54 arkadaşı vardı ve bu klan Tatyar olarak tanındı. Oromë ile Valinor'a gelen ilk kişi olan Finwë, kralları oldu ve birçoğunu Valinor'a götürdü. Cuiviénen'de uyanan orijinal 56 Tatyar'dan 28'i, uyandıkları yerde kaldı, bunlar Avari olurken, diğer 28'i ve yavruları Büyük Yolculuklarına devam etti.
Valinor'daki Noldor[]
Noldor, Orta Dünya'daki bütün halklar arasında irfan, savaş, el sanatları konularında ve elflerin en büyüğü olarak kabul edildi. Valinor’da “harikulade onların bilgisi ve yetenekleri oldu; ancak daha da harikulade olanı daha fazla bilgiye olan susuzluklarıydı ve birçok şeyde öğretmenlerini aştılar. Noldor konuşmasında değişkendi, çünkü büyük bir kelime aşkına sahiptiler ve bildikleri veya hayal ettikleri her şeye daha uygun isimler bulmaya çalıştılar.” Demirci Aulë’nin sevgilileriydiler ve değerli taşları ilk keşfedenler ve oyan onlardı. Baş konut mekânları Túna üzerindeki Tirion şehriydi. Noldor'un en bilgeleri arasında, ilk yazma sisteminin yaratıcısı ve birçok irfan kitabının yazarı olan Rúmil de vardı. Finwë ve Míriel'in oğlu olan Féanor, "elinden gelenin en iyisini yapan" ustaları ve Silmariller'in yaratıcısıydı.
Noldor, refahlarını ve hepsinden önemlisi Silmarilleri kıskanan Melkor'un en büyük nefretini kazandı. Bu yüzden sık sık aralarına girdi, danışmanlık sundu ve Noldor kulak verdi, çünkü irfan için istekliydi. Fakat görünüşte iyi olan tavsiyesi üzerine Melkor, bir Noldor Hanesini diğerine cephe aldırtmak için yalanlar söylerdi ve sonunda Tirion'daki barış zehirlendi. Üvey kardeşi Fingolfin’i tehdit ettikten sonra Fëanor, Valar tarafından Tirion’dan kovuldu ve babası Finwë de onunla gitti. Fingolfin, Tirion'daki Noldor'un hükümdarı olarak kaldı.
Ancak Melkor'un gerçekleştirmesi gereken başka planları da vardı. Kısa süre sonra, Ungoliant'ın yardımıyla İki Ağacı yok etti ve Formenos'a geldiğinde Finwë'i öldürdü, Silmarilleri çaldı ve Aman'dan ayrıldı. Kederli ve intikam isteğiyle dolan Fëanor, Tirion’a geri dönerek Valar’a isyan etti ve Noldor’un önünde bir konuşma yaparak Valinor’u terk etmeleri konusunda onları ikna etti. Orta Dünya’ya giderek Melkor’u takip etti ve Silmarilleri geri almak için ona karşı savaş açtı. Melkor'un peşinden koşup Silmarilleri ne pahasına olursa olsun alacağına dair, oğulları ile birlikte korkunç bir yemin etti. Fëanor daha sonra babası öldüğü için Yüksek Kral ünvanını talep etti, ancak Noldor'un büyük kısmı hala Fingolfin'i Kral olarak kabul etmelerine rağmen, Fëanor'u cesaretlerinden dolayı Sürgün boyunca takip ettiler.
Akraba Kıyımı[]
Fëanor liderliğindeki Noldor, Teleri'nin gemilerini kullanmalarına izin vermesini istedi. Teleri reddettiğinde gemileri zorla alarak İlk Akraba Kıyımı'nı gerçekleştirdiler. Daha sonra Valar'dan bir haberci geldi ve Valar'ın Akraba Kıyımı ve isyan konusundaki yargısını ilan ederek, devam ettikleri takdirde Silmariller'i kurtaramayacakları ve dahası kederle işkence görecekleri veya katledilecekleri konusunda uyarıda bulunan Mandos'un Hükmü'nü iletti. Bu sırada, Finwë ve Indis'in oğlu Finarfin de dahil olmak üzere, akraba kıyımına katılmamış olan Noldor’un bir kısmı Valinor’a döndü ve Valar onları affetti. Finwë ve Indis'in diğer oğlu Fingolfin'in önderlik ettiği diğer Noldor (bazıları akraba kıyımında suçsuzdu) Orta Dünya için Valinor'dan ayrılmaya kararlıydı. Diğerleri arasında öne çıkan Finarfin’in kızı Galadriel oldu.
Orta Dünya'ya Sürgün[]
Féanor liderliğindeki Noldor, denizi geçerek Orta Dünya'ya vardı ve yarı kardeşi Fingolfin’in önderliğindekileri geride bıraktı. Orta Dünya'ya geldiğinde, Fëanor gemileri yaktı. Fingolfin liderliğindeki Noldor ihanetini keşfettiğinde, daha uzak kuzeye gittiler ve denizi Helcaraxë üzerinden geçtiler ve bu da birçok cana mal oldu. Bunlar arasında Turgon'un eşi Elenwë'de vardı.
Fëanor'un ordusu sıka süre sonra Morgoth tarafından saldırıya uğradı. Fëanor, Dagor-nuin-Giliath döneminde korumasından çok uzaklara sürdüğünde, liderleri Gothmog da dahil olmak üzere, birçok Balrog'la savaştı. Cesurca dövüşmesine rağmen, Fëanor ölümcül şekilde yaralandı ve oğlu çabucak gelmeseydi yakalanıp Angband'a götürülecekti. Ancak, Fëanor kendi halkına geri götürülürken öldü.
Fëanor gemileri aldığından ve üvey kardeşi liderliğindeki Noldor'u denizin batı tarafında bıraktığı için, Noldor'un kraliyet Haneleri arasında çok düşmanlık kaldı. Fingolfin oğlu Fingon, Fëanor'un oğlu Maedhros'u Morgoth'un hapishanesinden kurtardı ve kan davası kapatıldı. Maedhros, Fëanor'un yerine geçti, ama Akraba Kıyımı'nın bir parçası olduğu için pişmanlık duydu ve Noldor'un Yüksek Krallığı'nı, Orta Dünya'daki Noldor'un ilk yüksek kralı olan Fingolfin'e bıraktı. Kardeşleri buna razı olmadılar ve Yüksek Krallık onları geçtiğinden, kendilerini Yoksun Bırakılanlar olarak adlandırmaya başladılar. Bununla birlikte, Ñoldor'un prensleri Beleriand'da büyük diyarlar kurdular ve Feanor'un sözleri haklı görünüyordu. Burada Ñoldor, Valinor'daki hiyerarşinin dibinde değil, kudretli ve kibardı. Bir süredir Fingolfin ve Fëanor Haneleri arasında barış vardı. Ancak, Fëanor Hanesi hala Mandos'un Laneti'ni alan yeminiyle bağlıydı. [2]
Noldor Krallıkları[]
Orta Dünya'nın kuzeybatısındaki Noldor, Sindar, Beleriand elfleri ve daha sonra Edain'in Üç Hanesinin Adamları ile ittifak yaptı. Fingolfin, Hithlum ülkesinde uzun süre hüküm sürdü ve küçük oğlu Turgon, Gondolin Saklı Şehri'ni inşa etti. Fëanor'un oğulları Doğu Beleriand’daki toprakları yönetirken, Finarfin’in oğlu Finrod Nargothrond’un kralıydı ve kardeşleri Angrod ve Aegnor Dorthonion’u tuttu. Fingolfin saltanatı, Morgoth'a karşı savaş ile işaretlendi ve Birinci Çağ'ın 75 yılında Dagor Aglareb'deki zaferinin ardından Noldor, Morgoth'un büyük kalesi Angband'ın Kuşatması'na başladı. Kuşatma 455 yılında, Kuzeydoğu elf diyarlarının fethedildiği Dagor Bragollach'ta Morgoth tarafından kırıldı. Fingolfin çaresizlik içinde Angband'a gitti ve Morgoth'u teke tek bir dövüşe zorladı. Morgoth'a hiçbir zaman iyileştiremediği yedi yara verdi, ama öldü. Kartalların Lordu Thorondor, Morgoth'un yüzünü tırmaladı ve Fingolfin'in cesedini aldı. Yerine Beleriand'daki Noldor'un ikinci yüksek kralı olan en büyük oğlu Fingon geçti.
Nirnaeth Arnoediad[]
471 yılında Maedhros, Morgoth'a bir şaşırtma saldırısı düzenledi ve bu Sayısız Gözyaşı Savaşı Nirnaeth Arnoediad'e yol açtı. Yeni gelen Doğulular'ın ihanetine uğrayan Noldor, Sindar ve Edain güçleri tamamen yenildi. Yiğit Fingon katledildi ve kardeşi Turgon onun yerine geçti ancak Fingon’un oğlu Gil-galad limanlara gönderildi.
Morgoth, Fëanor'un Oğulları'nın kalan kuvvetlerini dağıttı ve 495'te Nargothrond da harabeye çevrildi. Morgoth ve diğer elflerden saklanan Turgon, Gondolin'e çekilmişti. 510'da Gondolin Maeglin tarafından ihanete uğradı ve görevden alındı. Saldırı sırasında Turgon öldürüldü; ancak, halkının çoğu kaçtı ve güneye yollarını buldu. Turgon, hayatta kalan son Fingolfin'in soyundan olan Finarfin'in torunu olan Gil-galad, Orta Dünya'daki Noldor'un dördüncü ve son Yüksek Kralı oldu.
Turgon Gondolin’e çekilmişti ve krallığı Morgoth’tan gizlemeye çalıştı. Şehir öylesine gizlenmişti ki, bazı Noldor bile konumundan habersizdi ve Turgon adıyla buranın Yüksek Kralıydı. [3] 510'da Gondolin Maeglin tarafından ihanete uğradı ve yağmalandı. Saldırı sırasında Turgon öldürüldü; ancak halkının birçoğu kaçtı ve güneye yöneldi. Turgon'un oğlu olmadığından, Krallık Fingon'un oğlu Gil-galad'a geri döndü, böylece Noldor'un altıncı ve son Yüksek Kralı oldu. [4]
Sonunda Valar Orta Dünya'ya geldi ve 545-583 yılları arasında Gazap Savaşı yapıldı ve Morgoth Boşluk'a atıldı. Ancak, Beleriand, Ossiriand'ın sonradan Lindon olan bir kısmı ve birkaç ada dışında, denize battı. Morgoth'un yenilgisi, Birinci Çağ'ın bitişi ve İkinci Çağ'ın başlangıcına işaret ediyordu. Ñoldor bir kez daha Valinor'a çağrıldı ve Mandos'un Laneti dinlenmeye bırakıldı. Bazıları, yorgunluktan bıktıkları için ayrıldı, ancak çoğu, uzun süre çalıştıkları toprakları terk etmeyi reddetti. Dahası, diğerleri Orta Dünya'daki yüksek statülerinden vazgeçmeye istekli olmadıkları için gururları nedeniyle reddetti. Büyük liderlerin sonuncusu, ailesinin hiçbir zaman yanlış yapmadığını ve Orta Dünya'da daha güçlü olduğunu düşünerek gururu nedeniyle kalan Galadriel idi. [5]
İkinci Çağ[]
Noldor'un çoğu, Birinci Çağ'ın sonunda Aman'a geri döndü; Ancak Finarfin'in kızı Galadriel ya da Fëanor'un torunu Celebrimbor gibi bazıları, Valar'ın affını reddetti ve Orta Dünya'da kaldı. Gil-galad, Lindon'da yeni bir krallık kurdu ve İkinci Çağ boyunca Finwë dışında diğer tüm Yüksek Krallardan daha uzun süre hükmetti. Fakat bir süre sonra Sauron efendisi Morgoth'un yerine Karanlık Lord olarak yerini aldı. İktidar Yüzüğü yardımıyla Mordor'u güçlendirdi ve kalan elflerle uzun savaşlara başladı. Eregion'a saldırdı, yok etti, ancak Rivendell ve Lindon'a dokunamadı. Númenórlular'ın yardımı ile Noldor onu bir süreliğine yenmeyi başardı.
Ancak, İkinci Çağ'ın 3319 yılında Númenor, Ar-Pharazôn'un (Sauron'un büyük bir parçası olduğu) Valar'a isyanı yüzünden düştü. Elendil, oğullarıyla birlikte Orta Dünya'ya kaçtı ve Arnor ve Gondor diyarlarını kurduğunda, Sauron, kök salmadan önce Gondor'u fethetmeye çalıştı. Elendil ve Gil-galad, Mordor'a Elfler ve İnsanların Son İttifakı'nda yola çıktılar ve Dagorlad Savaşı'nda ve son olarak da Barad-dûr Kuşatması'nda Sauron'u mağlup ettiler. Orada Gil-galad öldü ve Noldor'un Yüksek Krallığı sona erdi. Orta Dünya Finwë soyundan, sadece Galadriel ve Yarı Elf Elrond kaldı (ve Elrond'un ikiz kardeşi Elros'tan Númenór Kralları).
Üçüncü Çağ[]
Üçüncü Çağ'da, Orta Dünya'daki Noldor azaldı ve Üçüncü Çağ'ın sonunda Orta Dünya'da kalan tek büyük topluluklar Rivendell ve Lindon'du. Dünyadan tamamen solma kaderleri, tüm elfler tarafından paylaşıldı.
Noldor Kralları[]
- Valinor'da :
- Orta Dünya'da :
Finwë'nin nasıl kral olduğu tam olarak bilinmemektedir: Noldorin ilkel öğretmeni Tata'nın soyundan olmuş olabilir veya Valar'ın elçisi statüsüne dayanan lider olarak kabul edilmiş olabilir. Noldor, Finwë'nin dışında pek çok soylu haneye sahipti: Gondolin'den Glorfindel ve Nargothrond'lu Gwindor, Finwé ile ilgili olmasa da kendi başlarına prenslerdi. Ancak bu küçük hanelerin hiçbir diyarları yoktu, bununla beraber: Beleriand ve daha sonra Eriador'un tüm Noldorin krallıkları Finwë soyundan gelenler tarafından yönetildi.
Elros'un soyundan gelen (Arnor Kralları) insan soyları, kendi yetkileri yalnızca Dúnedain üzerinde olmasına rağmen, kendilerine Yüksek Krallar adını verdi. Kadınların soyundan gelen Elros ve erkek kardeşi Elrond, uygun görülmedi ve Elrond gerçekten de hiçbir zaman Krallık iddiasında bulunmadı.
Gil-galad'ın düşüşünden sonra Orta Dünya'daki Finwë Hanesinin sonuncusu (Yarı Elfler hariç) Galadriel'in, aynı şekilde Yüksek Kraliçe de olsa bir unvanı talep etmediği dikkat çekmektedir. Nitekim, İkinci Çağ'dan sonra Orta Dünya'da bilinen tek elf "krallığı", Sinda Thranduil tarafından yönetilen Mirkwood'un Silvan diyarıydı.
Etimoloji[]
Ñoldor, 'bilgili olanlar' anlamına gelen bir Quenya sözcüğüdür. Lachend, diğer elflerin kendilerine onlara verdiği “alev gözlü” anlamına gelen bir Sindarin adıydı. [6]
Finwë Hanesi[]
| Míriel |
| Finwë |
|
|
|
| Indis | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
| Fëanor |
| Nerdanel |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| Findis |
| Fingolfin |
| Anairë |
| Irimë |
| Finarfin |
| Eärwen | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
| Maedhros |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
| Maglor |
|
|
|
|
|
|
|
| Fingon |
|
|
|
|
|
|
|
|
| Finrod | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
| Celegorm |
|
|
|
|
|
|
|
| Turgon |
|
|
|
|
|
|
|
|
| Angrod** | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
| Caranthir |
|
|
|
|
|
|
|
| Aredhel |
|
|
|
|
|
|
|
|
| Aegnor | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
| Curufin* |
|
|
|
|
|
|
|
| Argon |
|
|
|
|
|
|
|
|
| Galadriel | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
| Amrod | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
| Amras | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
(* Celebrimbor'un babası)
(** Orodreth'in babası)
Referanslar[]
- ↑ Orta Dünya Halkları, "Cüceler ve İnsanlara Dair", "Atani ve Dilleri"
- ↑ Silmarillion, Quenta Silmarillion, Bölüm XIII: "Noldor'un Dönüşüne Dair"
- ↑ Silmarillion, Quenta Silmarillion, Bölüm XX: "Beşinci Savaş: Nirnaeth Arnoediad'a Dair"
- ↑ Silmarillion, Quenta Silmarillion, XXIII. Bölüm: "Tuor ve Gondolin'in Düşüşüne Dair"
- ↑ Silmarillion, Quenta Silmarillion, XXIV. Bölüm: "Eärendil'in Yolculuğu ve Gazap Savaşı'na Dair"
- ↑ Orta Dünya Tarihi, Vol. XI, Mücevherler Savaşı: 4. Bölüm, "Quendi ve Eldar"